26. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ

 

Με τον όρο σεξουαλική διαπαιδαγώγηση  γίνεται λόγος για τη διαδικασία με την οποία κανείς ενημερώνεται για ζητήματα φύλων, δικαιωμάτων, ισότητας, σεβασμού της γενετήσιας αξιοπρέπειας  και σεξουαλικών σχέσεων. Πότε μπορεί να αρχίσει η εκμάθησή της;

   Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι μια μακρόχρονη διαδικασία και όχι μια ενημέρωση που μπορεί να γίνει στιγμιαία. Το παιδί, από την βρεφική μόλις ηλικία έχει την ανάγκη να ανακαλύψει τον εαυτό του και τον κόσμο που ανοίγεται μπροστά του. Μεγαλώνοντας λοιπόν, αρχίζει να  έχει απορίες σχετικά με το σώμα του, τις διαφορές που αυτό έχει με το άλλο φύλο. Σε κάθε ηλικία,  το παιδί χρειάζεται να μαθαίνει γύρω από τη σεξουαλικότητα όλα όσα  ανταποκρίνονται στην ηλικία του και στις ανάγκες της συγκεκριμένης περιόδου. Η διαπαιδαγώγηση πρέπει να αρχίσει από νωρίς και να γίνεται με κατανόηση και  ειλικρίνεια.      

   Είναι σημαντικό η διαδικασία αυτή να ξεκινήσει από νωρίς και το παιδί να μάθει όλα όσα οφείλει να γνωρίζει, από εσάς και όχι από άλλες πηγές, που μπορεί πολλές φορές να το παραπληροφορούν και να το αγχώνουν  (π.χ. διαδίκτυο, συνομήλικοι). Ξεκινώντας λοιπόν, οι γονείς καλό θα ήταν να ενθαρρύνουν τέτοιες ανησυχίες , δείχνοντας πρόθυμοι να απαντήσουν σε αυτές, χωρίς να δείχνουν σοκαρισμένοι στο άκουσμά τους. Μπορούμε να σταθούμε και στο γεγονός ότι το παιδί έχει επιλέξει εσάς για να εκφράσεις ανησυχίες και απορίες. Είναι δείγμα ύπαρξης μιας υγιούς σχέσης με θεμέλια την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια. Για αυτόν ακριβώς το λόγο η αντίδραση σας θα καθορίσει αν μπορούν να συνεχίσουν να απευθύνονται σε εσάς για κάτι τέτοιο.

    Πιθανόν η ερώτηση να προκύψει από κάτι που άκουσε και του προκάλεσε εντύπωση, στο σχολείο, στην τηλεόραση ή σε κάποια συζήτηση.  Γίνετε αποδέκτες των ερωτήσεων αυτών με ειλικρίνεια και σαφήνεια.  Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μην δοθεί στο παιδί το μήνυμα πως αυτά τα ζητήματα είναι «κακό» να τα συζητάτε διότι θα αισθανθεί τύψεις και ντροπή, ενώ παράλληλα θα σταματήσει να απευθύνεται σε εσάς για αντίστοιχα ζητήματα και ενδεχομένως να στραφεί σε άλλες, όχι τόσο έγκυρες, πηγές πληροφοριών. Χρησιμοποιείτε λεξιλόγιο που συνάδει με την ηλικία του παιδιού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποφεύγετε να ονοματίσετε τα γεννητικά όργανα, για παράδειγμα, όπως έχει ορίσει η επιστήμη. Οι λέξεις που συχνά επιλέγονται για να τα ονοματίσουν μόνο αναπαράγουν και ενισχύουν προκαταλήψεις, αφού ουσιαστικά το παιδί καταλαβαίνει πως κρύβουμε την ονομασία τους γιατί δεν είναι αποδεκτή.

  Από την ηλικία των 18 μηνών, το παιδί ανακαλύπτει τα γεννητικά του όργανα, ενώ ξεκινά να τα αγγίζει και να τα επεξεργάζεται. Στο επόμενο στάδιο, 2-3 ετών αρχίζει να έχει απορίες αναφορικά με τη διαφορετικότητα των δύο φύλων, «γιατί η μαμά έχει στήθος και ο μπαμπάς όχι;»  Τα δύο επόμενα χρόνια, θα αρχίσει να αναρωτιέται από πού ήρθε, πώς δημιουργήθηκε. Στην ηλικία των 5 ετών, αφού πλέον το παιδί συναναστρέφεται εντονότερα συνομηλίκους, φτάνει και το ερώτημα «από πού βγαίνει το παιδί, πώς μπαίνει στην κοιλιά;». Είναι χρήσιμο να απαντάτε εντός του πλαισίου που σας θέτει την ερώτηση  και να μην προτρέχετε σε περαιτέρω λεπτομέρειες, τις οποίες δεν ρώτησε.  Κάτι τέτοιο, μόνο ένταση και σύγχυση θα προκαλέσει στο παιδί.   

   Από τα 8 έτη και έπειτα καλό θα ήταν να γίνει μια πιο εκτενής συζήτηση για το σεξ, δεδομένου πως το παιδί έχει περισσότερο αναπτυγμένη  αντίληψη, σε γνωστικό και λεκτικό επίπεδο. Θα βοηθούσε ένα βιβλίο με εικόνες, όπου εξηγεί με σαφήνεια τη διαδικασία της σύλληψης, της γέννησης , περιγράφοντας  και τα επόμενα ηλικιακά στάδια. Υπάρχει, φυσικά, το ενδεχόμενο, το παιδί να σας απευθύνει μια ερώτηση που δεν γνωρίζετε την απάντησή της. Είναι προτιμότερο να απαντήσετε με ειλικρίνεια από το να απαντήσετε κάτι για το οποίο δεν είστε σίγουροι ή μπορεί να μην είναι και τόσο ξεκάθαρο, δημιουργώντας έτσι λανθασμένη εικόνα στο παιδί.

   Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στο κομμάτι των ορίων του προσωπικού χώρου του παιδιού.  Κανένα παιδί δεν είναι υποχρεωμένο να αγκαλιάζει και να φιλά συγγενείς  ή φίλους ,τους οποίους δεν γνωρίζει και δεν αισθάνεται οικεία. Το σώμα του είναι δικό του και δεν έχει κανένας το δικαίωμα να το αγγίζει χωρίς τη θέλησή του. Δεν πιέζουμε το παιδί να αγκαλιάσει τον παππού ή τη γιαγιά, εάν δεν το θέλει. Το ενθαρρύνουμε να λέει «σταμάτα» ή «δεν θέλω» όταν δεν  αισθάνεται ασφαλές, εξηγώντας περαιτέρω, πως η ανασφάλεια εκδηλώνεται με εφίδρωση στις παλάμες, έντονους  χτύπους καρδιάς κ.α. Επισημαίνουμε πως κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αγγίξει  τα ιδιωτικά μέρη του σώματος του, όσα καλύπτονται με εσώρουχα, ενώ φυσικά οφείλει και εκείνο να κάνει το ίδιο. Εξίσου σημαντικό σημείο είναι και το κλίμα εμπιστοσύνης με κάποιον ενήλικο (γονέα, δάσκαλο) που πρέπει να δημιουργηθεί , ώστε  το παιδί να γνωρίζει πως μπορεί να απευθυνθεί σε αυτό, σε περίπτωση που κάποιος το αγγίξει στα γεννητικά όργανα  ή το κάνει να αισθανθεί άβολα, παραβιάζοντας τον προσωπικό του χώρο, το σώμα του.

    Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ένα σύνθετο ζήτημα και όσο νωρίτερα ξεκινήσει, τόσο πιο άνετο θα είναι το παιδί και με μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, αφού θα γνωρίζει τα πάντα για το σώμα του, του οποίου είναι κυρίαρχος. Παράλληλα, ενισχύει το ήδη υπάρχον κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ σας, δείχνοντας πως είστε διαθέσιμοι για προβληματισμούς και ανησυχίες που θα προκύψουν στο μέλλον.

✍️ Γράφει η Δήμητρα Κοζμίδου, κοινωνική λειτουργός.

_____________________________________________

🦊|CheirelProject