7.ΓΟΝΕΪΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΑΙΔΙΟΥ

Γονεϊκές σχέσεις και ανάπτυξη εξάρτησης παιδιού.

Όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από σχέσεις αγάπης και φροντίδας για να βιώσουν την αίσθηση προσωπικής ικανοποίησης και πληρότητας. Ορισμένοι όμως άνθρωποι αφήνουν την ζωή τους στα χέρια των άλλων με αντάλλαγμα την αποδοχή τους. Οι αιτίες που οδηγουν ένα άτομο να εξαρτάται αφορούν βιολογικούς, κοινωνικούς, αναπτυξιακούς και ψυχολογικούς παράγοντες. Οι εμπειρίες του ατόμου από προηγούμενες σχέσεις αποτελεί ένα από τους σημαντικότερους παράγοντες. Γιατί συμβαίνει αυτό και γιατί το οικογενειακό περιβάλλον έχει ύψιστη σημασία;

Ως γνωστόν το πρώτο περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτύσσεται ο άνθρωπος είναι η οικογένεια. Εκεί το άτομο δημιουργεί τους πρώτους συναισθηματικούς δεσμούς του. Ήδη την από την 6η εβδομάδα της γέννησης διαμορφώνει τον δεσμό με το πρόσωπο φροντίδας του, το οποίο δεν είναι απαραίτητα η μητέρα. Σταδιακά όμως πρέπει να περάσει από την πλήρη εξάρτηση στην εν μέρη και στην πληρη ανεξαρτησία μέσα από την ανάπτυξη της προσωπικότητα, να δομήσει το Εγώ του.

 

Πως επιδρά το οικογενειακό περιβάλλον στην ανάπτυξη εξαρτώμενου ατόμου;

Σημαντική η φύση και η μορφή της σχέσης μεταξύ παιδιών και γονέων καθώς αποτελεί πρότυπο για τις μετέπειτα σχέσεις και κοινωνικές συμπεριφορές που θα εχει ως έφηβος και ενήλικας.

Λόγοι που μπορούν να αναπτύξουν εξαρτητικές συμπεριφορές και πηγάζουν στο οικογενειακό περιβάλλον είναι:

 

√ Η υπερκαλύψη των αναγκών του παιδιού χωρίς εκείνο να μάθει να φροντίζει τον εαυτό του, με αποτέλεσμα να θεωρεί ότι όλες του οι επιθυμίες πρέπει να ικανοποιούνται άμεσα από κάποιον και να αναζητά φροντιστή.

 

√ Η υπερπροστασία που δείχνουν πολλοί γονείς μη επιτρέποντας του να εξερευνήσει τον κόσμο και να ανακαλύψει τις δυνάμεις του.

 

√ Η απραγία του παιδιού και η έλλειψη ευθυνών, ταιριαστων με την ηλικιακή και συναισθηματική του ανάπτυξη, δημιουργεί αίσθημα ανευθυνότητας, αδυναμίας και υποσκάπτεται η αυτοπεποίθηση με αποτέλεσμα να έχει ανάγκη βοήθειας ώστε να φέρει εις πέρας τις υποχρεώσεις του.

 

√ Τέλος, περιβάλλον παραμέλησης και κακοποιήσης, στερώντας τους προστασίας και στοργής, δημιουργώντας έντονα αισθήματα άγχους, φοβίας και απόρριψης, το ωθούν σε μόνιμη αναζήτηση ενός ατόμου που θα καλύψει αυτό το "κενό" που νιώθει, θα το φροντίζει και θα του αποδυκνύει ότι είναι άξιο αγάπης και ασφάλειας.

 

Τα παιδιά αυτά σε μετέπειτα σχέσεις συγχέουν τον ρόλο των άλλων με το ρόλο του φροντιστή τους και υπεραναπληρώνουν ότι στερήθηκαν στη παιδική ηλικία μέσα από την εξάρτηση και την υποταγή.

Κάποια χαρακτηριστικά που οφείλονται στο οικογενειακό περιβάλλον και εμφανίζονται στην ενηλικίωση

· Αδυναμία λήψης αποφάσεων ακόμη και καθημερινών αποφάσεων όπως τι να φορέσει

· Υπερευαισθησία στην κριτική

· Απαισιοδοξία και έλλειψη αυτοπεποίθησης

· Δυσκολία οριοθέτησης των άλλων και εαυτού

· Ανοχή σε κακομεταχείριση και κακοποίηση από άλλους

· Αδυναμία ανάληψης ηγετικών θέσων ή θέσεων με ευθύνες και διακατέχονται απο άγχος αποτυχίας

 

Να σημειωθεί ότι τέτοια μορφή συμπεριφοράς αποτελεί και είδος παθολογίας ωστόσο χαρακτηριστικά από τα παραπάνω δεν σημαίνει οπωσδήποτε ότι παραπέμπουν σε ψυχική πάθηση. Σε κάθε περίπτωση απαραίτητη είναι η εξέταση συμπεριφορών από ειδικό αν κρίνεται ότι ένα άτομο είναι εξαρτητικό.

 

Κάθε υγιή σχέση εξασφαλίζει την υγιή ανάπτυξη του παιδιού

Καλό είναι να θυμόμαστε :

Οι γονείς πρέπει να επικεντρώνονται στα δυνατά σημεία των παιδιών και να τους επιτρέπουν να προσπαθούν ακόμα και ας κάνουν λάθη. Να είναι εκεί να βοηθούν τα παιδιά τους όταν αυτό χρειαζεταί. Να θέτουν όρια αγάπης, να διδάξουν την σημασία των ορίων και να παρακινούν το παιδί να αναλαμβάνει ευθύνες. Καθε παιδί εχει την ανάγκη να αισθανθεί πως έχει τη δύναμη να κατευθύνει τη ζωή του, πως μπορεί να βασιστεί στις δυναμεις του. Τέλος, καθώς μεγαλώνει είναι σημαντικό να έχει αποσαφηνίσει τις έννοιες της αγάπης, της εμπιστοσύνης και της εξάρτησης μέσα σε μια σχέση πριν τη δημιουργήσει.

 

Όταν αποκτήσουμε μια καλή σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης με τον εαυτό μας δεν θα ανησυχούμε για τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Κωνσταντίνα Γκόβαρη, φοιτήτρια κοινωνικής εργασίας.