18. ΦΥΣΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΝΤΙ ΤΙΜΩΡΙΑΣ

 

Η τιμωρία εμπεριέχει το στοιχείο της  βίας και της επιθετικότητας. Μέσω αυτής επιβάλλεται σε κάποιον κάτι δυσάρεστο. Πολλές φορές ο γονέας καταφεύγει στην λύση της τιμωρίας καθώς νιώθει απόγνωση και προσπαθεί να διατηρήσει την κατάσταση υπό τον έλεγχο του. Αντί για αυτό όμως, η τιμωρία φαίνεται πως έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις,παρόλο που μπορεί να δείχνει πως είναι αποτελεσματική στην εφαρμογή της.

   Κυριότερες συνέπειες είναι η απομάκρυνση από τους γονείς, η μείωση της αυτοεκτίμησης και η υιοθέτηση επιθετικής συμπεριφοράς. Δεδομένου πως η τιμωρία συνήθως ακολουθεί την απειλή, είναι πιθανό να προκληθεί φόβος στο παιδί. Στην σχέση σας με το παιδί, αυτό αντιλαμβάνεται πως το μόνο που σας απασχολεί είναι να είστε κυρίαρχοι χωρίς να καταλαβαίνει πάντα τον λόγο που τιμωρείται. Εσείς το τιμωρείτε επειδή ξεπέρασε τα όρια σας, ενώ στην πραγματικότητα κάνετε ακριβώς το ίδιο παραβιάζοντας τα ίδια που έχει θέσει εκείνο για τον εαυτό του. Η τιμωρία είναι πιθανόν να "κλείνει την πόρτα" στο παιδί, κάνοντας το να νιώθει πως δεν μπορεί να μοιραστεί μαζί σας ένα ζήτημα που το απασχολεί φοβούμενο την αντίδραση σας.

   Παράλληλα, συχνά προκαλείται φόβος για αντίστοιχες συνέπειες σε παράλληλα πλαίσια. Μην ξεχνάτε το πολύ δυσάρεστο συναίσθημα που προκαλείται στο παιδί όταν οι φίλοι και οι συνομήλικοι του κάνουν πράγματα τα οποία απαγορεύετε στο ίδιο να κάνει. Αυτό διεγείρει αίσθημα θυμού προς εσάς. Μπορεί ακόμα, να αισθάνεται μειονεκτικά και να αντιμετωπίζει το αίσθημα της ντροπής. Το βίωμα αυτών των συναισθημάτων φαίνεται πως οδηγεί στην απομάκρυνση από τους γονείς. Συγχρόνως, ο θυμός οδηγεί στην υιοθέτηση στοιχείων επιθετικής συμπεριφοράς, καθώς το ίδιο αισθάνεται όχι μόνο να παραβιάζεται ο χώρος του αλλά και πως δεν υπάρχει σεβασμός, όταν για παράδειγμα του απαγορεύετε την έξοδο του Σαββάτου.

Τα παραπάνω λειτουργούν αλυσιδωτά με την μείωση της αυτοεκτίμησης. Ένα παιδί με ξεκάθαρο προσωπικό χώρο που δεν παραβιάζεται από κανένα, μακριά από πρακτικές αντίστοιχες της τιμωρίας, δημιουργεί μια πιο θετική αυτοεικόνα από ένα παιδί το οποίο, επειδή είναι άτακτο στερείται το παιχνίδι και την διασκέδαση. Αν για παράδειγμα ένα παιδί κάνει μια ζημιά σε φιλικό σπίτι και το τιμωρήσετε,πιθανόν να είναι πιο συνεσταλμένο σε μελλοντική παρόμοια περίσταση.

    Στον αντίποδα, η μέθοδος των φυσικών συνεπειών δίνει στο παιδί την δυνατότητα να μαθαίνει άμεσα το φυσικό επακόλουθο της πράξης του. Αν για παράδειγμα δε φοράει μπουφάν το χειμώνα ενώ παίζει, θα κρυώσει και πιθανόν να αρρωστήσει. Φυσικά, αυτό είναι πιο εύκολο να εφαρμοστεί σε παιδιά που βρίσκονται σε ηλικία που δύνανται να κατανοήσουν τις συνέπειες των πράξεών τους και να συνδέσουν ΤΑΑ γεγονότα, την σχέση αιτίου αποτελέσματος. Είναι σημαντικό επίσης, η συνέπεια να σχετίζεται με την πράξη που την προκάλεσε. Αν όχι του απαγορεύσετε να φάει παγωτό επειδή χθες δεν μοιράστηκε τα παιχνίδια του με τον αδερφό του, δε θα μπορεί να κάνει την λογική σύνδεση ανάμεσα σε αυτά τα δύο. Αν όμως μετά το παγωτό αρρωστήσει, θα καταλάβει γιατί την επόμενη φορά το απαγορεύσατε.

   Μαθαίνει από πρώτο χέρι την συνέπεια και το βοηθά να μάθει απ' τα λάθη του. Ακόμα, η τακτική αυτή αναγνωρίζει τα δικαιώματα του παιδιού χωρίς την επιβολή της κυριαρχίας, όπως η τιμωρία. Αυτή, αφορά το παρελθόν ενώ αντίθετα, η λογική/φυσική συνέπεια σχετίζεται με το παρόν και το μέλλον.Επίσης, η φυσική συνέπεια, αφήνει το περιθώριο για επιλογή εν αντιθέσει με την τιμωρία. Εξίσου σημαντικό είναι και το γεγονός ότι η τιμωρία είναι προσωπική, εμπεριέχοντας το στοιχείο της κριτικής και η φυσική συνέπεια, από την άλλη, παραθέτει τα αντικειμενικά γεγονότα, χωρίς το συστατικό της επίκρισης.Για να μπορέσετε να εφαρμόσετε στην πράξη τις λογικές συνέπειες είναι σημαντικό να είστε σταθεροί στις αποφάσεις σας προσπαθώντας να είστε και εσείς πιο συνεπείς στις πράξεις σας, δείχνοντας ένα υποδειγματικό τρόπο συμπεριφοράς.

   Δείξτε στο παιδί πως το σέβεστε σαν προσωπικότητα και πως δεν βρίσκεστε εκεί για να το κρίνετε αλλά για να το στηρίξετε και να το βοηθήσετε να γίνει πιο υπεύθυνο και αυτόνομο, δίνοντας ευκαιρία για ανάληψη πρωτοβουλιών.

Τα παιδιά χρειάζονται περισσότερα πρότυπα παρά κριτικές.

Ζοζέφ Ζουμπέρ

✍️ Γράφει η Δήμητρα Κοζμίδου, κοινωνική λειτουργός.

_____________________________________________

🦊|CheirelProject